Dé directe verbinding tussen zzp'ers en zorginstellingen

Inloggen Meer info

Wij (Voca Zorg) krijgen veel vragen over het werken als en met zelfstandigen in de zorg.

Zowel bij zzp'ers als bij zorginstellingen bestaat onzekerheid naar aanleiding van alle recente berichtgevingen.

Een fiscalist heeft de werkwijze van Voca Zorg naast de actuele ontwikkelingen gelegd en is met een fiscaal statement gekomen. Benieuwd? Lees het onderstaande statement!

Al jaren wordt vanuit de politiek geprobeerd om schijnzelfstandigheid te verminderen. Eén van de recente initiatieven daartoe is de samenwerkingsverklaring die zes brancheorganisaties in de zorg, de ministeries van VWS, SZW en Financiën en de Belastingdienst op 6 juli 2023 hebben ondertekend. Het streven van deze partijen om schijnzelfstandigheid in de zorg een halt toe te roepen, wordt in de sector breed gedragen. Maar waar de zorgsector echt behoefte aan heeft, is duidelijkheid over wat kan buiten loondienst.

Loonheffingen zijn verschuldigd als de arbeidsrelatie kwalificeert als een dienstbetrekking. Of sprake is van een privaatrechtelijke dienstbetrekking, moet worden vastgesteld aan de hand van artikel 7:610 Burgerlijk Wetboek: (BW) de arbeidsovereenkomst. Ontwikkelingen in het arbeidsrecht bepalen daarmee of, en wanneer, loonheffingen zijn verschuldigd.

 De moeilijkheid om aan de hand van het arbeidsrecht vast te stellen of loonheffingen verschuldigd zijn, werd bijvoorbeeld duidelijk toen de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) per mei 2016 werd afgeschaft. Op de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (Wet DBA), die de VAR opvolgde, is vanaf het begin veel kritiek geweest. Het zou voor zzp’er en opdrachtgever te moeilijk zijn om hun arbeidsrelatie te kwalificeren. Deze kritiek heeft ertoe geleid dat de Belastingdienst alleen correctieverplichtingen en naheffingsaanslagen loonheffingen oplegt als de opdrachtgever opzettelijk een situatie van evidente schijnzelfstandigheid laat ontstaan of voortbestaan. Hiervan is sprake als de opdrachtgever weet- of had kunnen weten – dat er feitelijk sprake is van een (fictieve) dienstbetrekking en deze evidente schijnzelfstandigheid bewust voortzet. Deze kwaadwillende opdrachtgever kan dus wel met correcties te maken krijgen. In alle andere gevallen geldt tot naar alle waarschijnlijkheid 1 januari 2025 het handhavingsmoratorium.

De Belastingdienst mag dan wel tot 1 januari 2025 geen correctieverplichtingen en naheffingsaanslagen loonheffingen opleggen bij de inzet van zzp’ers, het risico dat de zzp’er stelt een arbeidsovereenkomst te hebben met de opdrachtgever blijft. Zeker gezien de ontwikkelingen in de rechtspraak de laatste jaren. Neem bijvoorbeeld het Deliveroo-arrest van 24 maart 2023.

Hoewel de Hoge Raad in het Deliveroo-arrest heeft aangegeven dat het gezagscriterium maar één van de elementen is die gewogen moeten worden in de totale beoordeling van een arbeidsrelatie, blijkt het met afstand het belangrijkste. Waar in de modelovereenkomsten van de Belastingdienst het aspect vrije vervanging zorgt voor een vrijwaring van loonheffingen, heeft de Hoge Raad aangegeven dat de vrijheid om zich te laten vervangen op zichzelf niet onverenigbaar is met het bestaan van een arbeidsovereenkomst. Ook bij vrije vervanging kan dus sprake zijn van werken in dienstbetrekking. Dat betekent dat de modelovereenkomsten die zijn gebaseerd op vrije vervanging, niet langer bruikbaar zijn. Daarom heeft de Belastingdienst aangegeven dat de goedkeuring van deze modelovereenkomsten per 1 januari 2024 wordt ingetrokken. Partijen die werken met een modelovereenkomst die is gebaseerd op vrije vervanging, hebben tot 1 januari 2024 de tijd om de arbeidsrelatie opnieuw te beoordelen en zo nodig aan te passen.

 In het Deliveroo-arrest wordt helaas geen nadere invulling gegeven aan het begrip ‘in dienst van’ in relatie tot de inbedding van het werk in de organisatie van opdrachtgever. De Hoge Raad volstaat met het opmerken dat deze onderwerpen de aandacht hebben van de Nederlandse wetgever.

Het kabinet is aan het verkennen hoe het gezagscriterium (meer specifiek, de zinsnede ‘in dienst van’ in artikel 7:610 lid 1 BW) verduidelijkt kan worden en hoe het door de Hoge Raad vastgestelde criterium van de inbedding van de werkzaamheden in de organisatie van de opdrachtgever daar een plaats in kan krijgen. Daarbij moet er ook ruimte zijn voor contra-indicaties die wijzen op ondernemerschap. De Kamercommissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft de hervorming van de arbeidsmarkt niet controversieel verklaard waardoor de minister van SZW de ruimte heeft om verder te gaan met de verkenningen. Deze verkenning is een volgende fase ingegaan door de internetconsultatie van het wetsvoorstel “Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden”.

Het wetsvoorstel bevat maatregelen die schijnzelfstandigheid moeten tegengaan en meer duidelijkheid moeten bieden aan echte zelfstandigen die zonder arbeidsovereenkomst werkzaam zijn. Daartoe wordt in het BW verduidelijkt wanneer sprake is van ‘werken in dienst van’. Werkinhoudelijke aansturing en organisatorische inbedding van de werkzaamheden zijn indicaties daarvan. Indicaties die wijzen op het werken voor eigen rekening en risico zijn daarentegen contra-indicaties voor het ‘werken in dienst van’. Daarnaast wordt een rechtsvermoeden van een arbeidsovereenkomst geïntroduceerd voor werkenden met een laag uurtarief.

De internetconsultatie, die op 10 november 2023 afliep, heeft tot 1.111 veelal kritische reacties geleid. Naast de kritieken van belangenorganisaties op het (concept)wetsvoorstel heeft ook het Adviescollege toetsing regelruk (ATR) – het orgaan dat de regering adviseert over de gevolgen van wet- en regelgeving voor de regeldruk – het advies uitgebracht om het wetsvoorstel niet (in deze vorm) in te dienen. Het wetsvoorstel bevat open normen en nieuwe aanvullende criteria die volgens het ATR niet tot meer duidelijkheid leiden. Het is waarschijnlijk dat het kabinet het wetsvoorstel gaat herzien. Of de beoogde datum van inwerkingtreding van 1 juli 2025 van het wetsvoorstel wordt uitgesteld, is niet uit te sluiten. Anderzijds lijkt een langere periode van onduidelijkheid over de criteria waaraan een arbeidsrelatie moet worden getoetst niet wenselijk.

Tegen deze achtergrond is het prettig als er marktpartijen zijn die de inwerkingtreding van nieuwe wetgeving niet afwachten maar vooruitlopend daarop zelf aan de slag gaan met criteria die in de rechtspraak zijn ontwikkeld. In de werkwijze van Voca Zorg zijn, vanuit de opzet en werking van het platform, contra-indicaties geborgd die wijzen op ondernemerschap. Zo dient een zzp’er die met Voca Zorg werkt ingeschreven te staan in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel en zich aan te melden bij het Zorgaanbiedersportaal. Het ondernemerschap van de zzp’er komt in de werkwijze van Voca Zorg ook naar voren in het feit dat de zzp’er zelf met de opdrachtgever over zijn tarief onderhandelt en zelf bepaalt waar en wanneer werkzaamheden worden verricht. De zzp’er dient zelf zorg te dragen voor de facturatie aan de opdrachtgever. Op het Voca Zorg platform is een aantal koppelingen met gespecialiseerde organisaties ingericht waarmee de zzp’er zijn ondernemerschap kan ondersteunen. Allemaal indicaties van het werken voor eigen rekening en risico.

Doordat Voca Zorg geen kassiersfunctie vervult, lopen zzp’ers niet het risico van het uitblijven van betalingen vanwege financiële problemen bij de bemiddelaar, zoals bij het failliet verklaarde boekingsplatform Dytter. Het onderscheidende van de werkwijze van Voca Zorg is ook dat de zzp’er eenvoudig voorbeelden kan vastleggen waaruit blijkt dat hij/zij niet in een gezagsverhouding werkzaam is maar als zelfstandige zorgverlener werkt. Of en hoeveel voorbeelden de zzp’er kan vastleggen, hangt mede af van de ruimte die de opdrachtgever hem/haar geeft. De opdrachtgever heeft dan ook directe invloed op de kwalificatie van de arbeidsrelatie tussen hem en de zzp’er. Tezamen bepalen zij de koers. Of beter gezegd, ‘it takes two to tango’.

 

November 2023,

mr. A.A. Roes

Fiscaal Jurist