Dé directe verbinding tussen zzp'ers en zorginstellingen

Inloggen Meer info

 

De arbeidsmarkt in Nederland is volop in beweging. Het lijkt erop dat langdurige dienstverbanden en ambtsjubilea tot het verleden behoren. Nieuwe instroom op de arbeidsmarkt kiest meer en meer voor flexibiliteit en zelfstandigheid. Er is een voortschrijdende verzakelijking zichtbaar in de relatie tussen werkgever en werknemer. 

 

Deze verzakelijking van de arbeidsrelatie is ooit, ten tijde van overschotten op de arbeidsmarkt, door de overheid werkgevers ingezet. Het ontslagrecht is versoepeld en afvloeiingsregelingen zijn drastisch teruggeschroefd. Deze aanpassingen zijn in een periode van relatieve overschotten op de arbeidsmarkt doorgevoerd en pakten voor werkgevers gunstig uit. De versoberingen hebben, los van de directe effecten (makkelijker en goedkoper medewerkers ontslaan), echter ook een ander effect gehad. 

 

Een langdurig dienstverband werd niet meer de norm en mensen in loondienst moesten beter voorbereid zijn op situaties waarin ze niet meer op hun plek zouden zijn bij hun werkgever. Flexibiliteit en “zelf employable zijn”, werden verantwoordelijkheden die werknemers zelf ter hand moesten nemen. In veel sectoren, zoals in de bouw, schoonmaak en financiën, werd dit de nieuwe norm. Het aantal zzp’ers in deze sectoren is dan ook sterk gestegen. Een groot aantal van deze zzp’ers heeft dat min of meer gedwongen moeten oppakken. Werkgevers wilden alleen voor arbeid gaan betalen als daar behoefte aan was en zzp’ers pasten daar het beste bij. Hierdoor was zzp-schap vaak een eis om ergens te kunnen werken.

 

Het werken met zzp’ers is dus ooit geïntroduceerd om meer marktwerking op de arbeidsmarkt te creëren. Via vraag en aanbod wordt dan de werkelijke prijs van arbeid vastgesteld. Gekoppeld aan flexibiliteit leidt dit tot een efficiëntere markt. Nu de verhoudingen in deze markt veranderen en door schaarste, arbeid duurder wordt, klagen de partijen die eerst voordeel kenden van het werken met zzp’ers steen en been. Maar is dit, los van het sterke opportunistische karakter van het geklaag, wel terecht? Veroorzaken zzp’ers de grote kostenstijgingen in bijvoorbeeld zorg en onderwijs? Dit argument wordt namelijk te pas en te onpas gebruikt door werkgevers en bestuurders in deze sectoren. 

 

Onderstaand lichten we de situatie voor zorg nader toe. Het is een analyse op basis van een aantal uitgangspunten die worden onderbouwd. Wij pretenderen niet de waarheid in pacht te hebben, maar we zouden wel graag de discussie over feiten willen gaan voeren en niet op basis van onderbuikgevoelens. We nodigen dan ook iedereen uit om te reageren op de elementen uit de berekeningen en daar waar mogelijk de analyse aan te passen en te verbeteren.

 

 

Kosten van zzp versus loondienst in de zorg 

 

 

Als je de kosten van zzp’ers wilt gaan vergelijken met de kosten van medewerkers in vaste dienst, dan moet voor een aantal factoren gecorrigeerd worden. Het alleen kijken naar de verschillen in de kale uurtarieven doet geen recht aan de werkelijke situatie.

 

In de eerste plaats is het gebruikelijk dat voor flexibiliteit een premie betaald wordt. Iedere opdrachtgever die voor een bepaalde periode capaciteit nodig heeft waar geen verdere verplichtingen aan verbonden zijn, betaalt een premie voor deze vrijheid. Er bestaat geen wetmatigheid voor de prijs van deze flexibiliteit, maar een percentage van 30% ten opzichte van iemand in vaste dienst is zeker niet hoog. In de discussie rond de kosten van zzp’ers wordt dit aspect consequent niet genoemd. Dit is niet terecht. Een werkgever kent substantieel minder potentiële (financiële) verplichtingen richting zzp’ers dan naar medewerkers in vaste dienst. Dit mag vertaald worden in een prijsverschil.

 

 

Daarnaast is er geen enkel risico op kosten van ziekteverzuim, voor de inhurende partij wel te verstaan. De zzp’er loopt het volledige risico op dit gebied. In de vergelijking tussen beide groepen medewerkers zal in ieder geval rekening gehouden moeten worden met het ziekteverzuim dat de zorgsector kent. Dit verzuim bedroeg in het tweede kwartaal 2022 7,8%.

 

Er dient niet alleen gecorrigeerd te worden voor ziekte verzuim, maar ook voor alle verlofrechten die medewerkers in vaste dienst hebben. Denk in dit verband aan: zwangerschap, bevalling, geboorte, ouderschap, adoptie, pleegzorg, zorg en calamiteitenverlof. Deze verlofrechten worden voor medewerkers in vaste dienst betaald. Zzp’ers betalen dit soort verloven uit het uurtarief dat in rekening gebracht wordt. Onze inschatting is dat dergelijke verloven gemiddeld een impact hebben op de beschikbare capaciteit in de zorg van 7,5%. Het is niet van toepassing op alle medewerkers gedurende het jaar, maar als het speelt is de impact direct fors.

 

Zelfstandigen die werkzaam zijn in gespecialiseerde sectoren zijn zelf verantwoordelijk voor professionalisering en opleiding. Voor vaste medewerkers is een jaarlijks opleidingsbudget van €1.500,- geen uitzondering. Dit komt overeen met ongeveer 2% van het brutoloon.

 

Tot slot zorgen zzp’ers zelf voor verzekeringen en pensioen. De werkgeverslasten van 33% zijn niet van toepassing op zzp’ers. Als voor bovenstaande factoren gecorrigeerd wordt, dan ziet de vergelijking tussen een medewerker die beloond wordt op schaal 55 trede 12 en een zzp’er die €65,- per uur kost, er als volgt uit (gerekend met 1878 werkzame uren per jaar):

 

	Loondienst	ZZP
Brutoloon per uur (€4.391 x 14 = €61.474,- / 1878)*	€32,74	€65,-
Ziekteverzuim 7,8%	€2,55
Verloven 7,5%	€2,46
Opleidingen 2%	€0,65
Werkgeverslasten	€10,80
Subtotaal	€49,20
Premie flexibiliteit 30% (over subtotaal)	€12,30
TOTAAL	€61,50	€65,-

 

Het zzp-tarief dat gehanteerd wordt is gebaseerd op een gemiddeld tarief dat zelfstandige Operatie Assistenten en Anesthesie Medewerkers hanteren op ons platform Voca Zorg.  Op basis van bovenstaande analyse bedraagt het verschil tussen een zzp’er en een medewerker in vaste dienst €3,50 per uur.

 

Een vertroebelende factor in de vergelijking tussen eigen personeel en zzp’ers vormen detacheerders en tussenpersonen. Door tussenkomst van dit soort partijen kan onduidelijkheid ontstaan over hetgeen zzp’ers werkelijk (zelf) per uur verdienen. Intermediaire partijen kunnen opslagen in rekening brengen en mogelijk moet, als gevolg van de tussenkomst, btw in rekening worden gebracht. Bij het aangaan van een directe overeenkomst tussen zorginstelling en zzp’er, is duidelijk wat alle kosten en verdiensten in de keten zijn. Daarnaast is er geen onduidelijkheid over de btw-vrijstelling. 

 

De wet DBA zorgt al lange tijd voor onzekerheid voor zorginstellingen en zzp’ers. De belastingdienst heeft recent aangegeven dat de wet DBA vanaf 1 januari 2025 actief gehandhaafd gaat worden. Zorginstellingen verwachten dat, door het bestaan van gezagsverhoudingen en het ontbreken van de mogelijkheid om zzp’ers vrij te kunnen vervangen, er snel sprake is van schijnzelfstandigheid. Hierdoor ontstaat een fiscaal risico voor zorginstellingen. Er worden op dit moment door zzp’ers initiatieven gestart om in de toekomst als zzp’er te kunnen blijven werken. Verschillende nieuwe maatschappen van zzp’ers worden opgericht en ook Voca Zorg heeft zich door de vereniging en het mede-eigenaarschap van zzp’ers ingericht voor de toekomst. Zorginstellingen zouden meer het gesprek kunnen aangaan met en over dit soort initiatieven. Door meer aansluiting te zoeken bij de wensen en sentimenten van zorgwerknemers, kan wellicht voor alle betrokkenen tot een werkbare oplossing gekomen worden.

 

Niet te ontkennen valt dat een zzp’er op het eerste gezicht meer kost. In bovenstaande analyse is echter nog geen rekening gehouden met de alsmaar toenemende overheadkosten in de zorg. De kosten van bijvoorbeeld HR-ondersteuning en regionaal overkoepelende instanties zijn de afgelopen jaren sterk gestegen. Dit is wellicht mede een reden waarom meer en meer private zorgverleners in opkomst zijn. Dit soort partijen kan inmiddels ook complexere verrichtingen goedkoper uitvoeren dan de reguliere ziekenhuizen en er wordt vrijwel uitsluitend met zzp’ers gewerkt.

 

Wij gaan graag in overleg over bovenstaande analyse. Graag horen we waar er in onze redenering lacunes of onjuistheden bevinden. Hierdoor kan de discussie over inhoud gevoerd worden en niet op basis van sentimenten.

 

Team Vocazorg